Orzekanie w rozwodzie o eksmisji małżonków

Orzeczenie o eksmisji małżonków w wyroku rozwodowym należy do fakultatywnej treści wyroku. W myśl art. 58 § 2 zd. 2 KRO w wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Przepis ten ma zastosowanie wyłącznie w toku sprawy o rozwód.

Wniosek o eksmisję współmałżonka należy zgłosić w pozwie, w odpowiedzi na pozew, w oddzielnym piśmie procesowym lub ustnie do protokołu rozprawy.

Sąd rozwodowy może orzec eksmisję wyjątkowo, wtedy gdy zawinione przez współmałżonka postępowanie jest rażąco naganne i uniemożliwia dalsze wspólne zamieszkiwanie rozwiedzionych małżonków (uchwala pełnego składu Izby Cywilnej SN z 13.01.1978 roku, III CZP 30/77).

Owo rażąco naganne postępowanie dotyczy nie tylko współmałżonka, ale również dzieci, które zamieszkują wspólnie z rodzicami.

Rażąco naganne postępowanie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy stałe nadużywanie przez małżonka alkoholu, wywoływanie awantur, dopuszczanie się aktów przemocy stanowi zagrożenie dla życia, zdrowia albo spokoju pozostałego małżonka lub innych członków rodziny, zwłaszcza małoletnich dzieci. Sad ocenia również przyczynę takiego postępowania – musi być ona zawiniona przez małżonka którego sąd eksmituje.

Jednak w wyroku rozwodowym nie można orzec eksmisji małżonka, któremu przysługuje lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, stanowiące jego majątek osobisty (uchwała SN z 23 lipca 2008 roku, III CZP 73/08).

Podobnie w sprawach, gdzie współmałżonkowi przyznano mieszkanie funkcyjne, służbowe, kwaterę – Sąd Najwyższy uznał, że w takich sprawach orzeczenie eksmisji jest niedopuszczalne.  Sąd Najwyższy uznał, że małżonek może wystąpić w odrębnym procesie o eksmisję drugiego małżonka ze wspólnego lokalu mieszkalnego na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego, także w czasie trwania postępowania w sprawie o rozwód, w której nie zgłoszono żądania eksmisji.