Jak odrzucić spadek

W prawie polskim wyróżnia się dwie formy przyjęcia spadku:

• przyjęcie proste– spadek zostaje przyjęty w całości, a za długi spadkowe odpowiadamy bez ograniczeń, również swoim majątkiem osobistym;
• przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza– za długi spadkowe odpowiadamy tylko do wartości spadku. Jeżeli odziedziczymy spadek o wartości 30 000 zł, a spadkodawca miał dług 60 000 zł, odpowiadamy tylko za spłatę 30 000 zł.

 Termin na przyjęcie lub odrzucenie spadku:

• W ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się śmierci spadkodawcy, może on złożyć oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. Najczęściej termin 6 miesięczny liczy się od dnia śmierci spadkodawcy. Jeżeli jednak o fakcie bycia spadkobiercą dowiemy się później – termin rozpoczyna bieg później (trzeba jednak udowodnić to w sądzie).
• Jeżeli w ciągu 6 miesięcy nie złożymy żadnego oświadczenia, to z mocy prawa (automatycznie) przyjmujemy spadek z dobrodziejstwem inwentarza. 

Odrzucenia bądź przyjęcia spadku nie można odwołać. Oznacza to tyle, że raz podjętej decyzji w tym zakresie nie można zmienić. Chyba, że spadkobierca wykaże, że oświadczenie złożył pod wpływem groźby lub błędu. Błąd musi być jednak istotny – trzeba to w sądzie dokładnie wykazać.

Jak odrzucić lub przyjąć spadek?

Przed notariuszem(jest to opcja dużo szybsza i nieco droższa – 50 zł + VAT) – po umówieniu się na wizytę u notariusza, trzeba przygotować dokument tożsamości oraz akt zgonu spadkodawcy (do uzyskania w każdym Urzędzie Stanu Cywilnego). Dodatkowo należy przedstawić testament (jeżeli spadkodawca go zostawił), albo protokół z jego otwarcia. Po sporządzeniu aktu notarialnego, w którym odrzucamy bądź przyjmujemy spadek, warto wziąć jego odpis dla siebie. Dokument przyda się później, jeżeli wierzyciele spadkodawcy będą chcieli dochodzić długu od nas.

 W sądzie(jest to sposób zdecydowanie dłuższy i nieznacznie tańszy – kosztuje 50 zł) – w tym przypadku do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania spadkobiercy należy złożyć wniosek o przyjęcie / odrzucenie spadku, dołączając akt zgonu spadkodawcy (ewentualnie prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego) i czekać na wyznaczenie terminu posiedzenia. W przypadku tej drogi, korespondencję do sądu należy wysyłać listem poleconym albo wziąć kopię pisma z datą złożenia z biura podawczego sądu. Będziemy mogli wtedy z łatwością wykazać, kiedy podjęliśmy kroki w celu odrzucenia spadku.

Skutki odrzucenia spadku

Odrzucenie spadku skutkuje uznaniem, że spadkobierca nie dożył otwarcia spadku. Oznacza to, że spadek przechodzi na zstępnych (dzieci) spadkobiercy, który spadek odrzucił. Od tej chwili jego dzieci mają 6 miesięcy na złożenie oświadczenia w sprawie odrzucenia spadku.

Jak odrzucić spadek w imieniu dziecka?

Dziecko niepełnoletnie nie może jednak złożyć takiego oświadczenia samodzielnie. Opiekunowie prawni lub rodzice muszą najpierw wystąpić do sądu o udzielenie im zgody na podjęcie takiej decyzji w imieniu dziecka. Gdy sąd wyda postanowienie, które pozwoli na dokonanie takiej czynności, można złożyć w imieniu dziecka oświadczenie o odrzuceniu bądź przyjęciu spadku, tak samo jak w przypadku dorosłego (przed notariuszem lub w sądzie). Z tym, że trzeba dysponować odpisem prawomocnego orzeczenia sądu mówiącym o tym, że rodzice (opiekunowie) mają zgodę na odrzucenie spadku w imieniu dziecka.

Jak sprawdzić czy spadek ma długi?

Nie jest to zadanie łatwe. Jedną z prawnych możliwości jest, wspomniany już, spis inwentarza spadku. Ten dokument to spis przedmiotów, praw i długów wchodzących w skład spadku, który jest dokonany przez komornika. W celu uzyskania takiego spisu, należy złożyć wniosek do sądu spadku (zazwyczaj jest to sąd właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy). Taki wniosek można złożyć również bezpośrednio do komornika właściwego ze względu na miejsce położenia majątku spadkowego.

Ponadto, jako spadkobierca, można samodzielnie złożyć tzw. wykaz inwentarza spadku. Od spisu różni się tym, że spadkobierca sam dokonuje spisania przedmiotów wchodzących w skład spadku i składa go do sądu. Często wykaz pełni rolę pomocniczą i pozwala łatwiej oszacować wartość spadku.

Najpowszechniejszą metodą i często skuteczną jest przepytanie osób bliskich zmarłego oraz sąsiadów. Często mają oni wiedzę na temat działań finansowych spadkodawcy. Ponadto warto, jeżeli to możliwe, przeszukać dokumenty i sprawdzić korespondencję zmarłego.